ମାତ୍ର ବ୍ରହ୍ମା ଦେବତାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଥମ ହେଲେ ହେଁ ତାଙ୍କର ସୃଷ୍ଟି, ପରମାତ୍ମା ବା ଭଗବାନ ନାରାୟଣଙ୍କ ନାଭି-ପଦ୍ମରୁ । ଆମ ଭାରତର ପ୍ରାୟ ସବୁ ପୁରାଣରେ ଏହି କାହାଣୀ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ଦେବୀ ପୁରାଣରେ ଏ କାହାଣୀକୁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ବିସ୍ତୃତ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । କାହାଣୀଟି ହେଉଛି, ମହାପ୍ରଳୟ ହୋଇ ସମଗ୍ର ସୃଷ୍ଟି ଧ୍ୱଂସ ହେଲା । ତା’ପରେ ପୁଣି ଯେତେବେଳେ ସୃଷ୍ଟି ଆରମ୍ଭ ହେବାର ସମୟ ହେଲା, ସେତେବେଳେ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁ ଏକ ଶିଶୁ ରୂପରେ ପ୍ରଳୟ ଜଳରେ ଭାସୁଥିବା ଏକ ବଟପତ୍ର ଉପରେ ଶୋଇରହିଥିବାର ଦେଖାଗଲା । କ୍ରମେ ଯେତେବେଳେ ତାଙ୍କର ଆଖି ଖୋଲିଲା, ସେ ଭାବିଲେ, ମୁଁ କିଏ? କିଏ ମତେ ସୃଷ୍ଟି କଲା? କାହିଁକି ସୃଷ୍ଟି କଲା? ମୁଁ କରିବି କଣ?
ସେତେବେଳେ ଶୂନ୍ୟରୁ ଏକ ସ୍ୱର ଶୁଣାଗଲା । ସେହି ସ୍ୱର କହୁଥିଲା, ସବୁକିଛି ହେଉଛି ମୁଁ । ମୋ ବିନା କିଛି ନିତ୍ୟ ନୁହେଁ । ସେହି ସ୍ୱର କେଉଁଠୁ ଆସୁଛି, ତାହା ଜାଣିବା ପାଇଁ ଭଗବାନ ନାରାୟଣ ଚାରିଆଡକୁ ଚାହିଁଲେ । ମାତ୍ର କିଛି ଦେଖିପାରିଲେ ନାହିଁ ।
ସେତେବେଳେ ଏକ ବିଚିତ୍ର ଘଟଣା ଘଟିଲା । ମହାଦେବୀ ତାଙ୍କ ଆଗରେ ଆସି ଆବିର୍ଭୂତ ହେଲେ । ତାଙ୍କର ଚାରି ହସ୍ତରେ ଶଙ୍ଖ, ଚକ୍ର, ଗଦା ଓ ପଦ୍ମ ଶୋଭା ପାଉଥିଲା । ସମ୍ପତ୍ତି ଓ ଶକ୍ତିମାନେ ଦିବ୍ୟ ନାରୀ ରୂରେ ତାଙ୍କ ଚର୍ତୁପାର୍ଶ୍ୱରେ ବେଢ଼ି ରହିଥିଲେ । ସେହି ସମ୍ପତ୍ତି ଓ ଶକ୍ତିମାନେ ହେଉଛିନ୍ତ- ରତି, ଭୂତି, ବୁଦ୍ଧି, ମତି, କୀର୍ତ୍ତି, ଧୃତି, ସ୍ମୃତି, ଶ୍ରଦ୍ଧା, ମେଧା, ସ୍ୱଧା, ସ୍ୱାହା, କ୍ଷୁଧା, ନିଦ୍ରା, ଦୟା, ଗତି, ତୁଷ୍ଟି, ପୁଷ୍ଟି, କ୍ଷମା, ଲଜ୍ଜା, ଜୃମ୍ଭା ଓ ତନ୍ଦ୍ରା । ଏ ସମସ୍ତଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପରିବେଷ୍ଟିତା ହୋଇଥିବା ମହାଦେବୀ ଭଗବାନଙ୍କୁ କହିଲେ, ଏ ଜଗତ ବାରମ୍ବାର ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ, ବିକାଶ ଲାଭ କରେ ଓ ଶେଷରେ ବିନାଶ ହୁଏ । ତା’ପରେ ତୁମେ ହିଁ ନୂଆ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଅ । ଏଥର ମଧ୍ୟ ତୁମେ ହିଁ ପୁଣି ନୂଆ ସୃଷ୍ଟି କରିବ । ପ୍ରଳୟକାଳ ଶେଷ ହେଲାଣି । ତେଣୁ କାଳାତ୍ମିକା ଶକ୍ତିକୁ ନିଜ ଶରୀରରେ ଧାରଣ କରି ତୁମେ ଯେଉଁ ଯୋଗ ନିଦ୍ରାରେ ଶୋଇ ରହିଥିଲ, ତାହାକୁ ଛାଡି, ନୂଆ ସୃଷ୍ଟିରେ ପ୍ରବୃତ୍ତ ହୁଅ । ତୁମର ନାଭିପଦ୍ମରୁ ବ୍ରହ୍ମା ଜାତ ହେବେ ଓ ନୂଆ ସୃଷ୍ଟି କରିବେ । ମହାଦେବୀଙ୍କର ସେହି କଥା ଶୁଣିବା ପରେ ଭଗବାନ ନାରାୟଣ ନିଜର ସମସ୍ତ ଗୁଣକୁ ଆଶ୍ରୟ କରି ନୂଆ ସୃଷ୍ଟିରେ ପ୍ରବୃତ୍ତ ହେଲେ । ତାପରେ ଭଗବାନ ନାରାୟଣଙ୍କ ନାଭିରୁ ଗୋଟିଏ ପଦ୍ମ ବିକଶିତ ହେଲା । ସେହି ପଦ୍ମର କର୍ଣ୍ଣିକା ବା କେଶର ଉପରେ ଦେଖାଦେଲେ ଆଦି ଦେବତା ବ୍ରହ୍ମା ।
ମନୁସ୍ମୃତି, ବାମନ ପୁରାଣ ଓ ଶ୍ରୀମଦ୍ଭାଗବତରେ ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କର ଉଦ୍ଭବ ସମ୍ପର୍କରେ ଚମତ୍କାର ବର୍ଣ୍ଣନା ରହିଛି । ଶ୍ରୀମଦ୍ଭାଗବତରେ ବର୍ଣ୍ଣନା ଅଛି ଯେ ସୃଷ୍ଟି ହେବା ପରେ ବ୍ରହ୍ମା ଚାରିଆଡ଼କୁ ଆଖିବୁଲାଇ ଦେଖିବାକୁ ଚାହିଁଲେ । ଫଳରେ ସେହି ଉତ୍ସୁକ ଭାବରୁ ତାଙ୍କର ଚାରିଟି ମୁଖ ସୃଷ୍ଟି ହେଲା ।
୪୦ . ଆମ ଦେବଦେବୀ