ଫକୀରମୋହନ ଗ୍ରନ୍ଥାବଳୀ
ଜାଗ୍ରତ ହୋଇ ଶୋଇଥିବୁ, ଜିନିଷପତ୍ର ଢେର ବାହାରେ ପଡ଼ିଛି ।"
ବେଦୀ ଉପର ଦୀପଟି ନିଭାଇ ଦେଇ ମହାନ୍ତିଏ ଶୋଇବାକୁ ଗଲେ ।
ରାତି ଅଧାଅଧି ବିତିଗଲାଣି, ମହନ୍ତେ ତୋଟା ଭିତରେ ବିଜେ ହୋଇଛନ୍ତି, ପାଖଲୋକେ ବେଢ଼ି ବସିଛନ୍ତି । ଆଜି ରାତିରେ ଗଞ୍ଜେଇ ମୁଣି ମେଲା, ଚିଲମ ଶୀତଳ ହେବାକୁ ନାହିଁ ।
ମହନ୍ତେ ଡାକି କହିଲେ, "ଆରେ ଭୀମା ! ଆରେ ନକୁଳା ! ସବୁ ଠିକଠାକ କରି ଦେଇ ଅଇଲ ତ ?" ଭୀମା ନକୁଳା ଦୁହେଁଯାକ କହିଲେ- ଆଜ୍ଞା ପ୍ରମାଣେ ସବୁ ଠିକ ।
"ପଦୀକୁ ଭଲକରି ବୁଝାଇ ଦେଇଛ ?"
"ଆଜ୍ଞା- ପ୍ରଭୁ ! ପଦ ପଦ କରି ସବୁ କଥା କହିଛୁ ।"
"ଟୋକିଟା କଣ କରୁଛି ?"
"ଭାରି ଆକୁଳ ହେଉଛି, ବେଳେ ବେଳେ କାନ୍ଦି କାନ୍ଦି କହୁଛି, ମା !କଣ ହେବ ? ବାପା କଣ ହେବ ?"
"ପଦୀ ତାକୁ ବୁଝାଉଛି ତ ?"
"ଆଜ୍ଞା ! ଆଜ୍ଞା !"
"ଭିତରକୁ କିପରି ଗଲ ରେ ?"
"ଆଜ୍ଞା ବାଡିଦୁଆର କବାଟରେ ଠୁକ୍ ଠୁକ୍ ମାରିଲୁ, ପଦୀ ଫିଟାଇ ଦେଲା ।"
ତେତିକିବେଳେ ଶଙ୍କରା ପାଖଲୋକ ଧାଇଁ ଆସି କହିଲା, "ଆଜ୍ଞା ! ବାଜା ପାଲିଙ୍କି ମଶାଲ ବରଯାତ୍ରୀ ଗହୀରି ବିଲରେ ବସିଛନ୍ତି, ଆଜ୍ଞାପ୍ରମାଣେ ହାଜର ହୋଇଯିବେ ।"
"ଆଚ୍ଛା, ଏବେ ଯାଇ ବିନୋଦିଆକୁ ବରବେଶ କରାଇ ପକାଅ, ବାହା ଖଦି ଲୁଗା ପିନ୍ଧାଇ ଦିଅ ।"
ରାତି ପାହା ପାହା, ଟିକିଏ ଝିଲିଝିଲିଆ ଅନ୍ଧାର ଅଛି, ମାଧମହାନ୍ତିଙ୍କ ଦୁଆରେ କୋଡ଼ିଏ ତିରିଶଟା ଢୋଲ, ତାଶା ନାଗରା ବାଜା ଏକାବେଳକେ ଉଛୁଳି ପଡ଼ିଲା, ପାଲିଙ୍କିଟିଏ ଦୁଆର ଆଗରେ ଥୁଆ, ବର ଖଣ୍ଡିଏ ଖରଡ଼ରେ ପିଣ୍ଡାରେ ତୁନି ହୋଇ ବସିଛି । ଚଟକରି ମହାନ୍ତିଙ୍କ ନିଦ ଭାଙ୍ଗିଗଲା, ଟଙ୍କା ଥଳିଟି କାଖରେ ଯାକି ଭାରି ମନ ଫୁଲଣାରେ ଧାଇଁଲେ । ଆଗେ ଟଙ୍କା ଗଣିନେବେ, ପଛେ ବାଟବରଣ ହେବ । ଚଞ୍ଚଳ ଧାଇଁଛନ୍ତି, ଦୁଆର ବନ୍ଧଟା ଧଡ୍ କରି ମୁଣ୍ଡରେ ବାଜିଲା, ଏକା ବେଳକେ ଓଲଟି ଚିତ୍ ପଟାଙ୍ଗ୍, ତଳେ ପଡିଗଲେ । ହାତ ଦେଇ ଦେଖିଲେ, ରକ୍ତ ଧାର ଗୋଡ଼ଯାଏ ବହି ପଡୁଛି । ଏତେବେଳେ ଆଉ ତାକୁ ଅନାଇଲେ ହେବ ? ଆଗେ ଟଙ୍କା ଗଣିନେଇ ସାରି ରକ୍ତ ପୋଛାପୋଛି କରିବେ । ପୋଛା ଖଣ୍ଡ ଭଲକରି ମୁଣ୍ଡରେ ଗୁଡ଼ାଇ ଦେଲେ, ବାହାରକୁ ବାହାରି ପଡ଼ି- "ଆସିବା ହେଉ, ବସିବା ହେଉ," ବରଯାତ୍ରୀଙ୍କୁ ଡାକୁଛନ୍ତି । ବର ମାମୁ ଆଗେଇ ଆସି କହିଲେ, "ଏ ସମୁଧିଏ ! ଆଉ ବସିଲେ କଣ ହେବ, ଚଞ୍ଚଳ ବର କନ୍ୟା ବିଦା କରନ୍ତୁ; ଖରା ଉଠିଯିବ ।" ମାଧ ମହାନ୍ତିଏ କହିଲେ, "ଏଁ ଏଁ- ବର ଏଇଲାଗେ ପହଞ୍ଚିଲା, ବିଭା ହୋଇ ନାହିଁ, ବିଦା କଣ ହେବ ?"
ବରମାମୁଁ- ହାତଗଣ୍ଠି ପଡ଼ିଗଲା । ବିଭା ହୋଇଗଲା; ଆଉ ବି କଣ ।"
ମହାନ୍ତି- କନ୍ୟାସୁନା ଟଙ୍କା ?
ବର ମାମୁ- ଟଙ୍କା ଗଣି ନେଲ ପରା ?
ମହାନ୍ତିଙ୍କ ଫଟା ମୁଣ୍ଡ ପୋଡ଼ୁଥିଲା, ତା ଉପରେ ଜଳନ୍ତା ଅଙ୍ଗାର ପାଛିଆଏ କିଏ ଅଜାଡ଼ି ଦେଲା । ଏଁ -ଏଁ -ଏ କଣ ଡକାଏତି ! ବଦମାଏସ୍ ଚୋର କେଉଁଠିକାର । ଲାଗିଗଲା ତୋଖଡ଼ ମୋଖଡ଼ । ଏଣେ ମହାନ୍ତିଏ ଏକା- ତେଣେ ଚାଳିଶ ପଚାଶ ଲୋକ ।
