"ଓଡ଼ିଶା ଯାହା ଆଜି ଚିନ୍ତା କରେ; ସମଗ୍ର ଦେଶ ପରଦିନ ହିଁ ତାହା ଚିନ୍ତା କରେ"-ଏହା
ଥିଲା ମଧୁବାବୁଙ୍କ ଦୃଢୋକ୍ତି । ଅନ୍ୟ ଅର୍ଥରେ କହିଲେ,ଓଡ଼ିଶାର ହିଁ ଥିଲା ଏକ ଦିଗ୍ଦର୍ଶକର
ଭୂମିକା ।
ଭାଷା-ଆଧାରରେ ପ୍ରଥମ ଭାଷାଭିତ୍ତିକ ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରଦେଶ ଗଠନକାଳରେ ଏବଂ ତାହାର
ଅବ୍ୟବହିତ ପରେ, ବିଭିନ୍ନ ଭାଷାଭାଷୀ ଅଧିବାସୀମାନଙ୍କ ମନରେ ଏ ପ୍ରକାର ରାଜ୍ୟଗଠନଲାଗି
ତୀବ୍ର ଅଭିଳାଷ ଓ ପ୍ରଚଣ୍ଡ ଜନ ଆନ୍ଦୋଳନ ଦେଖାଦେଲା । ଆନ୍ଧ୍ରର ପୋଟ୍ଟି ଶ୍ରୀ ରାମୁଲଙ୍କର
୧୫.୧୧.୧୯୫୨ରେ ଆତ୍ମୋତ୍ସର୍ଗ ଫଳରେ ହିଁ ୧.୧୦.୧୯୫୩ରେ ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶ ଗଠିତ
ହୋଇଥିଲା । ଏହା ସହିତ ରାଜ୍ୟ ପୁନର୍ଗଠନ କମିଶନ ମଧ୍ୟ ସଂସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲା ।
ଭୌଗୋଳିକ କାରଣରୁ ୧୮୭୪ ସାଲରେ ଆସାମ ପ୍ରଦେଶର ସୃଷ୍ଟି ପରେ ସମଗ୍ର ବି୍ରଟିଶ
ଶାସନ କାଳରେ ଏକମାତ୍ର ଓଡ଼ିଶା ରାଜ୍ୟ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା, ଯାହାର ପଶ୍ଚାତରେ ରହିଥିଲା
ସୁଦୀର୍ଘ ସତୁରୀ ବର୍ଷ (୧୮୬୬-୧୯୩୬)ର ଅବିରାମ ସଂଗ୍ରାମ । ଲବଣ ଶିଳ୍ପର ଧ୍ୱଂସ, ସୂର୍ଯ୍ୟାସ୍ତ
ଆଇନ, ବି୍ରଟିଶ ପ୍ରଣୋଦିତ ଜମିଦାରି ପ୍ରଥାର ଧ୍ୱଂସକାରିତା, ନଅଙ୍କ ଦୁର୍ଭିିକ୍ଷ (୧୮୬୬)ର କରାଳ
ଗ୍ରାସ, ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ବିଲୋପ ଲାଗି ଚକ୍ରାନ୍ତ (୧୮୬୬-୧୮୭୦), ଗଜପତି ଦିବ୍ୟସିଂହ
ଦେବଙ୍କର ଦ୍ୱୀପାନ୍ତର (୧୮୭୭), ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ଅଧିଗ୍ରହଣ ପ୍ରଚେଷ୍ଟା (୧୮୮୭), ସମ୍ବଲପୁରରେ
ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ଉଚ୍ଛେଦ (୧୮୯୬-୧୯୦୨) ମଧ୍ୟରେ ଜାତୀୟବାଦୀ ସାହିତ୍ୟର ପ୍ରସ୍ତୁତି
ମାଧ୍ୟମରେ ଓଡ଼ିଆ ଜାତୀୟତାର ଉଦ୍ରେକ ଘଟିଥିଲା । ଏହାର ପ୍ରସାର ଓ ବିସ୍ତାର ଥିଲା
ଅଚିନ୍ତନୀୟ ।
ପୃଷ୍ଠା:Aama Madhusudan.pdf/୧୬୨
ଏହି ପୃଷ୍ଠାଟି ବୈଧ ହୋଇସାରିଛି