ଗଳ୍ପସ୍ୱଳ୍ପ
କରିବ । ଢେର ତର୍କ ବିତର୍କ ଉତ୍ତାରେ ସ୍ଥିର ହେଲା, ପ୍ରାୟଶ୍ଚିତ ଖର୍ଚ୍ଚା ସକାଶେ ମହନ୍ତଙ୍କ ଲୋକ ମହାନ୍ତି ମରେଇରୁ ଦୁଇ ପୌଟି ଧାନ କାଢି ଦେବ, ପୁରୋହିତ ମହାବିଷ୍ଣୁ ପାଦୋଦକ ମନ୍ତ୍ରି ଦେବ, ସେହି ପବିତ୍ର ପାଣି ଛିଞ୍ଚି ଦେଲେ ମଡ଼ା ଉପରୁ ସବୁ ପାପ ଧୋଇଯିବ । ମହନ୍ତେ ପୁରୋହିତ ବିଶୁ ରଥଙ୍କୁ ପଚାରିଲେ, "ହୋଇ ହୋ, ମହାନ୍ତିଙ୍କୁ ମାଛିଆ ପାତକ ଲାଗିଲା କ୍ୟାଁ ? ରଥେ କହିଲେ, ଆଜ୍ଞା ! ପୁରାଣ ଶାସ୍ତ୍ରରେ ଲେଖାଅଛି -
"ବୁଢା ବରେ ଝିଅ ବିକେ ଯେ ଲୋକ,
ସେ ଲୋକ ମୁଣ୍ଡରେ ପଡ଼ଇ ପୋକ ।"
ଆଜ୍ଞା, ପ୍ରମାଣ ଦେଖନ୍ତୁ - ଠିକ ମୁଣ୍ଡରେ ମାଛିଆ ପାତକ ଗୋଡରେ ନୁହେଁ, ହାତରେ ନୁହେଁ, ପିଠିରେ ନୁହେଁ - ଠିକ ମୁଣ୍ଡରେ । ଶାସ୍ତ୍ର କଥା କଣ ଅନ୍ୟଥା ହେବ ?
ଆଠ ଜଣ ଜାତିପୁଅ ନାକରେ ଲୁଗା ଗୁଡାଇ ଭିତରକୁ ଗଲେ । କାଳେ ମଡ଼ା ଦେହରେ ଆଉ କିଛି ପାତକ ଲାଗି ରହିଥିବ, ସେ ପାପ ଧୋଇ ଯିବା ଲାଗି ହାଣ୍ଡିଏ ଗୋବର ପାଣି ମଡ଼ା ମୁଣ୍ଡଠାରୁ ଗୋଡ଼ ଯାଏ ଛିଞ୍ଚିଦେଲେ ।
ଗାଁ ଗୋହିରୀ ମଝିରୁ 'ହରିବୋଲ ! ରାମ ନାମ ସତ୍ୟ ହେ !' ଗୋଟାଏ ଉତ୍କଟ ରଡି ସମସ୍ତେ ଶୁଣିଲେ ! ସବୁ ଶେଷ ! ଏତେ ପଚା ମଡା, ପୋଡୁଛି କିଏ ? ମଶାଣି କିଆବାଡ଼ ତଳେ ଥୋଇ ଦେଇ ଆସିଲେ ।
"ଝିଅ ଜୁଆଁଇ ଆସି ବୁଢ଼ାର କ୍ରିୟାଟା ଭଲ କରି କଲେ । ଗାଁ ଜାତି ଅଜାତି ସମସ୍ତଙ୍କୁ ନିମନ୍ତ୍ରଣ ଦେଇ ଖଜା, କାକରା, ପିଠା, ପାଳୁଅ ତସି କରି ଦୁଇ ତିନି ଥର ଖୁଆଇଲେ । ଗାଁରେ ଝିଅ ଜୁଆଁଇଙ୍କର ଖୁବ୍ ପ୍ରଶଂସା ଉଠିଲା ।"
ମଠ ସରଘରିଆ ବିନୋଦିଆର ନାମ ଏବେ ଜମିଦାର ବାବୁ ବିନୋଦବିହାରି ମହାନ୍ତି । ଗୋପାଳପୁର ତାଲୁକ ଜମିଦାରୀଟା କିଣିଲାଣି, ସଦର ଗୁମାସ୍ତା ଯୋଡିଏ, ସଦର ପାଇକ ଆଠ ଦଶଟା । ଚାରି ଖଞ୍ଜା ଧୂଳିଆ ଘର ବନାଇ ପକାଇଲାଣି । ବାହାରୁ ଦେଖିଲେ ଗୋଟାଏ ବଡ଼ ଜମିଦାର ଘର ବୋଲି କିଏ ନ କହିବ ?
ବାହାର ଲୋକେ ଅନୁମାନ କରନ୍ତି, ମାଧ ମହାନ୍ତି ଘରେ ଟଙ୍କା ଦୁଇ ଲକ୍ଷ ପୋତା ଥିଲା ।
"ଅରଜି ଛଞ୍ଚି କୃପଣ ମରେ
ଗୁଡ଼ମାଠିଆ ମାହ୍ନୁଆ ମାରେ ।"
---------
କାଳିକା ପ୍ରସାଦ ଗୋରାପ
ବାବୁ ଶିବପ୍ରସାଦ ଚୌଧୁରୀଏ କହିଲେ, "ଆଜି ଦିନ ଦୁଇ ପହର ବେଳେ ସଭା ବସିବା କଥା, କାଲି ଓପର ଓଳିଠୁଁ ମହାଜନମାନଙ୍କୁ ଜଣାଇ ଦିଆଯାଇଛି - ଦେଖନ୍ତୁ, ଉଛୁଣିକା ଚଉଦ ଘଡ଼ି ବେଳ ଟଳିବାକୁ ବସିଲାଣି । ସମସ୍ତଙ୍କର ଦେଖାସାକ୍ଷାତ ନାହିଁ, ଭାରି ଦରକାରି କାମରେ ଏପରି ମଠ କଲେ କି ଚଳେ ?"
ବାବୁ ଜଗବନ୍ଧୁ ମଲ୍ଲେ କହିଲେ, "ହେଲେ, ହେଉ, ଆହେ ମାଗୁଣି ଲେଖି ପକାଉନ୍ତୁ ତ ! କିଏ କିଏ ବାବୁ ଆସିଲେ, ଖଣ୍ଡେ କାଗଜରେ ସେମାନଙ୍କ ନାମ ଟିପିଯାଆନ୍ତୁ ।"
ଗୁମାସ୍ତା ମାଗୁଣି ମହାନ୍ତିଏ ଫର୍ଦେ ବାଲେଶ୍ୱରୀ ଛଣି କାଗଜ ଗାର କାଟିଲା ପରି ଆଠ ଭାଙ୍ଗ କରି ଚୌତିଲେ । ପାଖରେ ଗୋଟାଏ ମାଟି ଦୁଆତରେ ଅଧେ କନା ଅଧେ କାଳି ପୂରା ଥିଲା, ଗୋଟାଏ ଶରକାଠି କଲମ ଧରି ଲେଖିବାକୁ ଲାଗିଲେ ।
